Onze theaterdecors

Voor de Eerste Wereldoorlog ontstond er een grote waardering voor het vakmanschap van de scenograaf/schilder-decorateur. In die optiek besloot het Kortrijkse stadsbestuur een beroep te doen op een gerenommeerd decorschilder voor de Kortrijkse Schouwburg. De Parijse decorschilder Albert Dubosq (1863-1940) ging voor de opdracht de concurrentie aan met de Gentse schilder Gandry. Deze laatste was schilder, maar geen specialist in decors, wat leidde tot de weigering van zijn inzending.

Op 14 november 1913 bestelde het stadsbestuur de eerste elf decors bij het atelier van Dubosq. Dit is opmerkelijk vroeg want de Schouwburg was toen nog in volle opbouw. Albert Dubosq moet dus inzicht gehad hebben in de plannen van architect Vanhoenacker, om de ruimte en de vervoersmogelijkheden in te schatten. De keuze voor de decors speelde een grote rol voor de latere opbouw van de toneelscène en de scenografie. De decors werden namelijk op maat van de schouwburg gemaakt, wat toch een unieke waarde vertegenwoordigt.

Albert Émile Clément Dubosq
(18/01/1863 - 10/11/1940)

De zeer grote decors moesten op een uiterst voorzichtige manier op de scène raken. Een gespecialiseerde firma werd aangesteld om de decorstukken te installeren. Via de hazelaarstraat werden ze binnengebracht en via een hoge op maat gemaakte houten deur konden ze rechtstreeks op de scène worden gebracht. Deze gigantische deur is nog altijd in gebruik.

¹ E. Vieren De Leiegouw Jaargang 62 | Aflevering 1 | 2020 - pg 20

Zo goed als alle lokale en bezoekende gezelschappen gebruiken de decorcollectie van de Schouwburg. Daarvoor moeten we de toneeltraditie van toen goed begrijpen. Wat op scène te zien is, moest zo realistisch mogelijk ogen. Doorheen het kader van de scène kijk je naar een afgesloten wereld. 
Gezelschappen, groot en klein, komen echter met de trein naar de Schouwburg. Het is dus onmogelijk om veel technisch materiaal mee te zeulen. Een podiummeester van het bezoekende gezelschap kwam daags ervoor aan en selecteerde een geschikt decor. Keuze is er genoeg in de repertoiredecors: van een dorpsplein, een kerker, Romeins paleis tot een schip. Er zijn grote achterdoeken, verschillende zetstukken en echte rekwisieten (zoals een troon) om zo voldoende diepte te creëren op de kleine podiumruimte van Schouwburg Kortrijk. In vele gevallen worden verschillende decors door elkaar gebruikt.  

De decorcollectie wordt gedeeltelijk bewaard in het Erfgoeddepot Trezoor. De achterdoeken liggen nog steeds opgerold onder het podium van de schouwburg. Vijf ensembles van de Kortrijkse Dubosq-collectie zijn in 2018 op de Vlaamse topstukkenlijst geplaatst.

In 2020 aanvaardt Stad Kortrijk de schenking van 13 unieke theaterdecorstukken van Stad Leuven. Het gaat om de meest waardevolle restanten van de vroegere uitgebreide theaterdecorcollectie van de Leuvense stadsschouwburg. Meer bepaald over stukken in de collectie van Joseph Denis die in de jaren '20 en '30 vele theaterdecors schilderde. De decorstukken sluiten perfect aan op de collectie van Dubosq waarvan Stad Kortrijk eigenaar is. Mede hierdoor, maar ook door het feit dat Kortrijk met zijn erfgoeddepot Trezoor een speciale ruimte heeft voor het bewaren van de decors, werden de decors aan Kortrijk geschonken. Zo kan de Leuvense collectie in ideale omstandigheden bewaard blijven.

De geschonken theaterstukken op het podium van de Kortrijkse Schouwburg   
           

Een Aziatisch bos, een Romeins paleis of een boereninterieur. In de coulissen van de Kortrijkse Schouwburg wandel je van het ene decor in het andere. Enkel grote theaters konden zich voor elke voorstelling een nieuw decor veroorloven. De oplossing? Een collectie algemene decors, décors de repertoire. We schrijven 1920-1921 als de Kortrijkse decors vanuit het station, op sterke schouders, naar de pasgebouwde Schouwburg verhuizen. Nu 100 jaar later viert de Schouwburg haar verjaardag, en haar unieke collectie theaterdecors. Dwaal samen met Marieke De Maré en Dries Van Robaeys mee door 100 jaar theater- en decorgeschiedenis.